አባት ዶቲ ቱራ ከቀደሙት የትምህርት ጠበቃዎችና ለህዝባቸው ነጻነት የቆመው ከጥቂቱ ታጋዮች መካከል አንዱ ነበሩ። የትምህርት ኃይል በሙሉ የሚያስተውሉትን ብርሃን ለሌሎች ለማካፈል ያልተዳከሙ የእውቀት አባት ነበሩ።

በምዕራብ አርሲ ዞን፣ ነጌሌ አርሲ ወረዳ ከተወለዱ በኋላ፣ አባት ዶቲ ከህጻንነታቸው አንስቶ ለህዝባቸው የሚደርሰውን እውቀታዊ እና ማንነታዊ ጭፍጨፋ አስተውለው ነበር። በንጉሠ ነገሥቱ ዘመን የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርታቸውን እስከ 5ኛ ክፍል ካጠናቀቁ በኋላ፣ በጎቤና በመቂ (ምሥራቅ ሸዋ) ከተሞች እንደ መምህር ተመድበው ለብዙዎች የእውቀት ብርሃን አበራላቸው። በእግራቸው ብዙ ኪሎሜትሮችን ተጉዘው ትውልዳቸውን በትምህርት ለማሳደግ አስተዳደሩ።

የአባት ዶቲ ትግል ግን በመማርና በመማር ብቻ አልተገደበም። የኦሮሞ ማህበረሰብ ባህል፣ እሴት እና ማንነት እንዲያድግ በማድረግ፣ እንዲሁም በወቅቱ ከነበረው አስተዳደራዊ ስርአት ለመጣል መንገድ አሳይተዋል። ወደ አዲስ አበባ ከመጡ በኋላ፣ ከመምህርነት በተጨማሪ የተለያዩ የንግድ ስራዎችን በመከናወን ሀብት አፍርተው፣ ይህንንም ሀብት ሙሉ በሙሉ ለኦሮሞ ሕዝብ የነጻነት ትግል አበረክተው።

በ1960 ዎቹ የተነሳውን የትጥቅ ትግል፣ የተማሪዎች ንቅናቄ እና የመጫና ቱለማ ማህበር እንቅስቃሴ በገንዘብ እና በሙያ ረድተዋል። አባት ዶቲ በኦሮሞ የትግል ታሪክ ውስጥ ከቄስ ጉዲና ቱምሳ፣ ጃል ባሮ ቱምሳ፣ ጃል ሞቱማ አብዲ እና ጃል መገርሳ በሪና ከሌሎችም ጉምቱዎች ጎን ለጎን ቆሞ በጋራ ያገለገሉ አንዱ ናቸው።

ለዚህም ትግላቸው ዋጋ፣ ከቄስ ቱምሳ ጉዲና ጋር ለ10 ዓመታት በእስር ታስረዋል። ከኃይለሥላሴ መንግሥት አስተዳደር እስከ ወያኔ መንግሥት ዘመን ድረስ በተደጋጋሚ እስርና እንግልት ከደረሰባቸው በኋላ፣ ሀገራቸውን ለቅቀው ለመሰደድ ተገደዱ። ትግላቸው ግን በስደት ያለባቸው አሜሪካ፣ ፖርትላንድ ግዛት ላይ ቀጠለ።

አባት ዶቲ በስደት አገር በረጅም ህመም ከተያዙ በኋላ በህክምና ሲረዱ ቆይተው በህዳር 18 ቀን 2018 ዓ.ም ከዚህ ዓለም በሞት ተለዩ። ዜና ህልፈታቸው ለሚያውቋቸው ሁሉ ጥልቅ ሐዘን ፈጥሯል።

የቀብር ሥርዓት

የአባት ዶቲ ሬና ከአሜሪካ አገር ነገ ጠዋት 1:00 ሰዓት (ማለዳ) ቦሌ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ላይ በክብር ይቀበላል። ከዚያም ወደ ባቱ-ዝዋይ ከተማ (5:00 ሰዓት) እና ነጌሌ አርሲ ከተማ (7:00 ሰዓት) በሚደረግ ስነ-ስርዓት ከተሰናበተ በኋላ፣ ስርዓተ ቀብራቸው በትውልድ ሀገራቸው ኩየራ አድቬንቲስት ቤተ ክርስቲያን ከቀኑ 8:00 ሰዓት ላይ ይፈጸማል።

የአባት ዶቲ ወዳጆች፣ የቃል አዛውንት እና አድናቂዎች ሁሉ በዚህ አሳፋሪ ጊዜ በስነ-ስርዓቱ ላይ ተገኝተው የመጨረሻ አዳም ስግደት እንደሚሰጡ በሙሉ ክብር እንጠይቃለን።

ለቤተሰቦቻቸው፣ ለዘመዶቻቸው እና ለኦሮሞ ሕዝብ በጠቅላላ መጽናናትን እንመኛለን። ለዘላለም ይታሰባሉ!

NOONNO, WEST SHEWA – The Irreecha festival, a symbol of peace, reconciliation, thanksgiving, love, brotherhood, and prosperity, was celebrated with great fervor at the Hora Shaankurii spring in the Nonno district of the West Shewa Zone.

On Saturday, September 29, 2025, the ceremony was held at the sacred site, drawing large crowds of participants. The celebration was a profound display of Oromo culture and spirituality, attended by Qeerroo and Qarree youth, women carrying siinqee (symbols of women’s power), and Gadaa leaders.

In Oromo tradition, Irreecha is a thanksgiving festival through which the Oromo people express gratitude to Waaqaa (God), celebrate life, and pray for the resolution of hidden conflicts and for a prosperous future. The ceremony commenced with the Abbaa Horaa (custodian of the spring) performing the ritual, followed by the Eebba (prayers and blessings) led by the Gadaa leaders.

The festival serves not only the Oromo people but also as a beacon of unity, love, and genuine brotherhood among all nations and nationalities, strengthening mutual respect and understanding.

In conclusion, the Gadaa leaders of Noonno district extended their gratitude to the Foolee (youth), various security forces, the community of the district, and all individuals who contributed to the successful and respectful celebration of the festival.

[SBO – November 24, 2025] Oromo Woman,  Likkinesh Tarrafaa, Reportedly Killed by Gunfire in Boji, West Wallagga.

A tragic incident has been reported in the West Wollega Zone of Oromia, where an Oromo woman was shot and killed.

According to a report obtained by the Sagalee Bilisummaa Oromoo (SBO) media outlet, the victim, identified as Likkinesh Tarrafaa, was fatally shot by armed assailants on the morning of Monday, November 23, 2025. The killing took place in the Boji area of the West Wallagga zone.

The report states that the identity of the armed group responsible for this act remains unknown. It is also reported that the local community has been plunged into a state of severe fear and anxiety following the killing.

This targeted killing of Likkinesh Tarrafaa is a heinous act that demands immediate and transparent investigation. All relevant authorities must be held accountable to clarify the circumstances of this death and bring the perpetrators to justice.

በኢትዮጵያ ነፃና ፍትሃዊ ምርጫ ለማካሄድ የሚያስችሉ ሁኔታዎችን ስለመፍጠር ከተቃዋሚ ፓርቲዎች የተሰጠ ጋዜጣዊ የጋራ መግለጫ

*************

ቀን መቁጠሪያ ዴሞክራሲ አይደለም፤ ለ2018 ዓ.ም ምርጫ የተጀመረውን እንቅስቃሴ አስመልክቶ የምርጫ ሂደቱ ከመጀመሩ በፊት መሰረታዊ ማሻሻያዎች እንዲደረጉ በጋራ እንጠይቃለን።

እኛ ስማችን ከሥር የተዘረዘረው የተቃዋሚ ፓርቲዎች የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ ቦርድ ለ2018 ዓ.ም.ጠቅላላ ምርጫ እያደረገ ያለውን እንቅስቃሴ በቅርበት እየተከታተልን ነው፡፡ ይህንን የአሰራር ሂደት ከቦርዱ ተግባርና ኃላፊነት አንጻር የምንገነዘብ ቢሆንም፣ ዛሬ በኢትዮጵያ ውስጥ ምንም አይነት የዴሞክራሲያዊ ሂደት መሰረት በሌለበት ሁኔታ፤ በተጀመረው እንቅስቃሴ አስቻይ ሁኔታዎች መኖራቸው ባልተረጋገጠበት ጥረቱ ሁሉ ትርጉም አልባ መሆኑን በግልፅ መናገር እንፈልጋለን።

ቀደምት የኢትዮጵያ ምርጫዎች አግላይ፣ ጠቅላይና አምባገነናዊ ለሆነ የፖለቲካ ስርዓት ህጋዊነትን ለማላበስ የሚደረጉ የፖለቲካ ትወናዎች ሆነው ቆይተዋል። እነዚህ ያለፉት ምርጫዎች በሂደታቸው ነፃ፣ፍትሃዊና አሳታፊ፣ በውጤታቸውም ተኣማኒና በህዝብ ተቀባይነት ያገኙ አልነበሩም።

በዚህም ምክንያት የሀገሪቱን ጥልቅ የፖለቲካ ችግሮች ከመፍታት ይልቅ የግጭትና ያለመረጋጋት አዙሪትን ሲያባብሱ ቆይተዋል። እውነታው ምርጫ የዜጎች ዲሞክራሲያዊ መብት መገለጫ እንጂ የገዢዎች ሥልጣን ማስረገጫ ሊሆን አይገባም:: ስለሆነም የ2018 ዓ.ም. ምርጫ ካለፈው ታሪክ የተለየና አስተማማኝ ሰላም ለመገንባት የሚያስችል እውነተኛ እርምጃ እንዲሆን፤ ምቹ ሁኔታ መፍጠር አማራጭ ሳይሆን ቅድመ ሁኔታ መሆኑን አበክረን እናሳስባለን ፡፡

ስለሆነም ሀገራችን ስለምርጫ ፍኖተ ካርታው/ ሂደቱም ሆነ የጊዜ ሰሌዳው ትርጉም ባለው ደረጃ ከመወያየቷ በፊት የኢትዮጵያ መንግስት በሚከተሉት የማይታለፉ መሰረታዊ ሁኔታዎች ላይ አፋጣኝና ተጨባጭ እርምጃዎችን እንዲወስድ ጥሪ እናቀርባለን። እኛ ተቃዋሚ ፓርቲዎች በኢትዮጵያ ውስጥ ነፃ፣ ፍትሃዊና ተዓማኒነት ያለው ምርጫ ሊካሄድ የሚችለው መሰረታዊ ዲሞክራሲያዊ ሁኔታዎች ሲሟሉ ብቻ መሆኑን በተደጋጋሚ በጋራና በተናጠል ስናሳስብ ቆይተናል። በመሆኑም አሁንም ለዲሞክራሲያዊ ምርጫ መካሄድ ወሳኝ ናቸው የምንላቸው የሚከተሉት ቅድመ ሁኔታዎች እንዲሟሉ አጥብቀን እንጠይቃለን፡፡

1. ሁሉን አቀፍ የፖለቲካ ድርድር

መንግስት ከሁሉም ተቃዋሚ ፓርቲዎች ጋር በእውነተኛ የዴሞክራሲያዊ ሽግግር የጋራ ፍኖተ-ካርታ ላይ ለመስማማት የሚያስችል አፋጣኝና ሁሉን አቀፍ ፖለቲካዊ ውይይት መጀመር አለበት። ምርጫ ከመካሄዱ በፊት በስደትና በትጥቅ ትግል የሚገኙትን ጨምሮ በሁሉም የፖለቲካ ሃይሎችና ባለድርሻ አካላት መካከል ሁሉን አቀፍ ውይይት በማድረግ ብሔራዊ መግባባት መፍጠርና ዕርቅ ማውረድ አስፈላጊ ነው። በሀገሪቱ አንገብጋቢ ጉዳዮች ላይ ሰፊ ውይይትና ድርድር ሳይደረግና ስምምነት ላይ ሳይደረስ የሚካሄድ ምርጫ የፖለቲካ ቀውሱን ከማባባስ ውጪ መፍትሄ ሊያመጣ አይችልምና በድርድር ስምምነት ላይ ሊደረስ ይገባል።

2. የግጭቶች መቆምና የፀጥታ ዋስትና

መንግሥት የሀገሪቱን ሠላና ጸጥታ የማረጋገጥ ቀዳሚና ዋነኛ ተግባርና ኃላፊነቱ ቢሆንም በኦሮሚያ፣ በአማራ፣በትግራይ፣ በአፋርና በሌሎች የሀገሪቱ ክልሎች እየተካሄዱ ያሉ አውዳሚ ጦርነቶችና ግጭቶች እየተሰፋፉና እየከፉ ነው፡፡ ይህ እውነታ በአፋጣኝ፣ በቋሚነትና በሚረጋገጥ መልኩ መቆም አለበት። ሰላምና ፀጥታ ለማንኛውም አስተማማኝ ምርጫ መሰረት ሲሆኑ፣ ፓርቲዎችና እጩዎቻቸው፣ መራጮች፣ ገለልተኛ ታዛቢዎችና የዲሞክራሲ ተቋማት/ መገናኛ ብዙሃን በመላ ሀገሪቱ በነፃነትና በደህንነት መንቀሳቀስ ለምርጫው ተኣማኒነት፣ ተቀባይነትና ዲሞክራሲያዊነት ወሳኝ ናቸው።

3. የፖለቲካ ምህዳሩ ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ መከፈት

መንግስት አሁንም በግፍ ታስረው የሚገኙ የፖለቲካ ፓርቲ አመራሮችና አባላትን ጨምሮ ሁሉንም የፖለቲካ እስረኞች ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ በአፋጣኝ መልቀቅ አለበት። በህገ-ወጥ መንገድ በመላ ሀገሪቱ የተዘጉ በመቶዎች የሚቆጠሩ የሁሉም የተቃዋሚ ፓርቲ ቢሮዎች እንዲከፈቱ መደረግና በፖለቲካ ተቃዋሚዎች ላይ የሚደርሰው ማዋከብና ማስፈራራት ሙሉ በሙሉ መቆም አለበት። አሁን ባለው ሁኔታ አብዛኞቹ የፓርቲ አመራሮችና አባላት በእስር ላይ በሚገኙበትና ቢሮዎቻቸው በተዘጉበት ሁኔታ በምርጫ መሳተፍ እጅግ ፈታኝ ብቻ ሳይሆን ከአጃቢነት ያለፈ ፋይዳ አይኖረውምና መስተካከል እንዳለበት ይታመናል።

4. መሰረታዊ የዲሞክራሲ የተቋማትና የህግ ማሻሻያዎች

የህዝብን እምነት ለመመለስ ቁልፍ የዴሞክራሲ ተቋማት ከተጽዕኖ ነጻ የሆነ እንቅስቃሴ ማድረግ አለባቸው። እኛ ከነዚህ ዋናውን የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ ቦርድ- ምርጫን የማስፈጸም አቅምና ብቃት አለውን ? የሚለውን ጥያቄ አስቀድመን፣ በፖለቲካ ፓርቲዎች ውክልናና ተሳትፎ፣ በግልፅና በስምምነት ላይ በተመሰረተ ሂደት፣ ከላይ/ከቦርዱ እስከ ታቺኛው/ምርጫ ጣቢያ በነጻና ገለልተኛ ብቁ አባላት እንደገና እንዲዋቀር እንጠይቃለን። በተጨማሪም የምርጫ ህጉ ሁሉን አቀፍ፣ ፍትሃዊና ተመጣጣኝ ውክልናን የሚያረጋግጥ ስርዓት ለመፍጠር መሰረታዊ ማሻሻያ ሊደረግበት፣ እና የፓርቲዎች የድጋፍ ፊርማ ማሰባሰብ ድንጋጌ ከህጉ ሊወጣ ይገባል።

5. የመንግስት መዋቅሮች ገለልተኝነት ማረጋገጥ

በእኛ እምነት ገለልተኛና ከፖለቲካ ወገንተኝነት የጸዳ የጸጥታ መዋቅር መፍጠር ለምርጫ ወሳኝ ነው። የጸጥታ ሃይሎች የዜጎችን ሰብአዊና ዲሞክራሲያዊ መብቶች እንዲያከብሩና ለሁሉም ፓርቲዎች እኩል የሆነ የመወዳደሪያ ሜዳ እንዲኖር እንዲያደርጉ እንጠይቃለን። ዜጎች ያለስጋት በሰላም ተንቀሳቅሰው ድምጻቸውን መስጠት የሚችሉበት አስተማማኝ ሁኔታ ሊፈጠር ይገባል። በመሆኑም የፀጥታ ሀይሎች—የመከላከያ ሰራዊት፣ የፌደራልና የክልል ፖሊስ እንዲሁም የደህንነት ተቋማትን—እንዲሁም የፍትህ አካላትን ሙሉና ተጨባጭ ገለልተኝነት የሚያረጋግጥ በህግ የሚያስገድድ የጋራ ስምምነት መኖር አለበት። እነዚህ ተቋማት ገዥውን ፓርቲ ሳይሆን ሐገርንና ህገ-መንግስቱን ማገልገል አለባቸው።

6. የፕሬስ ነፃነትን ማረጋገጥ

በጋዜጠኞች ላይ የሚደርሰው ስደት መቆምና ገለልተኛ ሚዲያዎችን የሚያፍኑ ህጋዊና አስተዳደራዊ እንቅፋቶችን ማስወገድ ለአንድ ግልፅ የምርጫ ሂደት ወሳኝ ነው። ስለሆነም ለሁሉም የአገር ውስጥና የውጪ/ዓለም አቀፍ ሚዲያዎችና ምርጫ ጣቢያዎችና መረጃዎች እኩል ተደራሽነት እንዲኖራቸውና የማሰራጨት ገደብ እንዳያጋጥማቸው ይደረግ ዘንድ ይጠበቃል፡፡

7. የሀገር ውስጥና አለም አቀፍ የምርጫ ታዛቢዎች ተሳትፎ

መንግስት ምርጫው ፍትሃዊ፤ አሳታፊና ነፃ መሆኑን ለማረጋገጥ የሀገር አቀፍና ዓለም አቀፍ ታዛቢዎችና የሌሎች የዲሞክራሲ ተቋማት በምርጫ ሂደቱ ከቅድመ ምርጫ የአስቻይ ሁኔታዎችና የምርጫ ምዝገባና ዝግጅት ዳሰሳ ጥናት እስከ ድኅረ-ምርጫ ኩነቶች ክትትል፣ ከተጽዕኖ ነጻ ሆነው ስለመሳተፋቸው በግልጽ መደንገግና ለተግባራዊነቱም ተገቢና አስፈላጊ ሁኔታዎች መሟላታቸውን ማረጋገጥ አለበት፡፡ ምርጫ ቦርድ የሀገር ውስጥ ታዛቢዎች የሚባሉት ነጻነታቸውና ገለልተኝነታቸው በፖለቲካ ፓርቲዎች ሳይረጋገጥ መመደብ የምርጫውን ተኣማኒነትና ተቀባይነት አያረጋግጥምና ተገቢው ጥንቃቄ ሊደረግ ይገባል፡፡

እነዚህ ተስፋዎች ባዶ ቃላት እንዳይሆኑና የፍትሃዊ ምርጫ አስቻይ ሁኔታዎች መሟላት በአፍሪካ ህብረት (AU)፣በአውሮፓ ህብረት (EU) እና፣ በተባበሩት መንግስታት (UN) በሚገኙ ገለልተኛ አለም አቀፍ ተዋናዮች ክትትል ሊደረግባቸውና በዋና ዋና የምርጫው ተሳታፊዎች – በምርጫ ቦርድ ፣ የፖለቲካ ፓርቲዎች፣ የምርጫ ታዛቢዎች፣ መገናኛ ብዙሃን፣ የዲሞክራሲ ተቋማት መካከል አስተማማኝ መተማመንና ስምምነት መደረስ በይፋ ሊረጋገጥ ይገባል።

ስለሆነም እኛ የመግለጫው ባለቤቶች መንግስትና ገዥው ፓርቲ እነዚህን መሰረታዊ ቅድመ ሁኔታዎች እንዲያሟሉና ለሁሉም ወገኖች ነፃና ፍትሃዊ የሆነ የውድድር ምህዳር እንዲፈጥሩ በድጋሚ ጥሪያችንን እናቀርባለን ። እነዚህ ሁኔታዎች ሳይሟሉ የሚደረግ ማንኛውም ምርጫ የህዝብን ፍላጎት ከመግለጽ ይልቅ የይስሙላ ዲሞክራሲ ማሳያ እንደሚሆን እናምናለን።

እኛ ወደ ዴሞክራሲያዊት ኢትዮጵያ የሚደረገው ጉዞ አንድ ፓርቲ ብቻውን ቀርቶ የተወሰኑ የዲሞክራሲ ተቋማት ብቻቸውን ሊወጡት የማይችሉት ታላቅ ተግባር ነው ብለን በፅኑ እናምናለን ፡፡

ስለሆነም እኛ የዚህ መግለጫ ባለቤት የተቃዋሚ ፓርቲዎች ፡-

– በኢትዮጵያ ውስጥ ላሉ ሃቀኛ ዲሞክራሲያዊ የፖለቲካ ፓርቲዎችና የሲቪክ ሀይሎች፣ የሚዲያ ተቋማት፣…ሁላችንም ባለድርሻ አካላት በአንድነት እንድንቆም ጥብቅና አስቸኳይ ጥሪ እናቀርባለን፡፡

– በሀገር ዘላቂ ሠላምና ልማት፣ ሉዓላዊነትና አንድነት፣ በህዝብ መተሳሰብና መረዳዳት፣ አብሮነትና ፍቅር ያለተቀናቃኝነት በአጋርነት በመቆም እነዚህን መሰረታዊ ቅድመ ሁኔታዎች በጋራ እንጠይቅ ዘንድ ጥሪያችንን እናቀርባለን፡፡

– የ2018 ዓ.ም. ምርጫ ታሪካዊ ለውጥ ሊያመጣ የሚችለው፣ መጀመሪያ መገንባት ያለበትን የዴሞክራሲ መሰረት ከገነባን ብቻ ነውና በአንድነት የመቆማችን ተልዕኮ ለነገ የሚባል አይደለምና እንተባበር ዘንድ ጥሪያችንን እናቀርባለን።

– የኢትዮጵያችን ወዳጅ ሀገራትና አጋር ዓለማቀፋዊ፣ አህጉራዊና ቀጠናዊ ህዝቦች ለሀገራችን ዲሞክራሲያዊ ሥርዓት ግንባታ በምናደርገው ትግል ከጎናችን በመቆም ለሀገራችንና ህዝቦቿ ከፍተኛ ውለታ እንድትውሉ ጥሪያችንን እናቀርባለን፡፡

አንድነት ኃይል ነው!! የተባበረ ትግል ያሸንፋል!!

የተቃዋሚ ፓርቲዎች :-

1) ህብር ኢትዮጵያ ዲሞክራሲያዊ ፓርቲ (ህብር ኢትዮጵያ)

2) የመላው ሲዳማ ሕዝብ ዲሞክራሲያዊ አንድነት ፓርቲ (መሲሕዴአፓ)

3) ባልደራስ ለእውነተኛ ዲሞክራሲ ፓርቲ (ባልደራስ)

4) የኢትዮጵያ ሕዝብ አብዮታዊ ፓርቲ (ኢህአፓ)

5) የኢትዮጵያ ሶሻል ዲሞክራቲክ ፓርቲ (ኢሶዴፓ)

6) የኢትዮጵያ ፖለቲካ ፓርቲዎች አንድነት መድረክ (መድረክ)

7) የኦሮሞ ነጻነት ግንባር (ኦነግ)

8 ) የኦሮሞ ፌዴራሊስት ኮንግሬስ (ኦፌኮ)

9) የዎላይታ ብሄራዊ ንቅናቄ (ዎብን)

10) ዐረና ትግራይ ለዲሞክራሲና ሉዓላዊነት (ዐረና ትግራይ)

አዲስ አበባ፣

ህዳር 03, 2018 ዓ.ም.

In 2025, the Irreecha festival was celebrated with great warmth and magnificence in Iluu Hagaloo Hora Haleeluut, Waamaa district of the East Wollega Zone, Oromia.

Irreecha is more than a festival; it is a profound cultural cornerstone of the Oromo people, born from the Gadaa system. It strengthens the bond between past and present generations and, crucially, fosters brotherhood and unity among the diverse nations and nationalities of our country.

Irreecha: A symbol of hope, a festival of forgiveness and reconciliation. During Irreecha, the Oromo people gather, holding fresh grass, and journey to the river. They give thanks to Waaqa (God) for guiding them through the harsh winter and into the promising spring. It is a moment to pray for peace, prosperity, unity, and love for our nation and society, showcasing the greatness and virtuous name of the Oromo people to the world.

This grand festival stands as a powerful example for the world. It is a celebration that affirms Oromo identity and culture, strengthens unity and brotherhood, reinforces social bonds, and serves as a collective prayer for national peace and an expression of hope for a bright future.

Therefore, national development must be rooted in more than just knowledge, capability, specialized skills, wealth, and strong military power. It is essential to nurture, develop, and proudly transmit our rich culture, history, language, and national identity from generation to generation, presenting them as a solid foundation to the global community.

We must harness the global recognition of Irreecha—this festival of peace, love, unity, beauty, mutual respect, and inclusivity—for the benefit of our national economy. In doing so, we solidify the foundation of our country’s development.

Bunno Beddelle, Ethiopia – World Tourism Day was observed at the district level in Makkoo district, under the global theme “Tourism and Sustainable Change.”

The event highlighted the region’s significant potential for tourism-driven economic growth.

Makkoo District Governor, Tamasgeen Ayyaanaa, emphasized that the district is endowed with numerous tourism resources that can serve as a vital source of income for the community.

Echoing this commitment, the Head of the Buno Beddellee District Culture and Tourism Office, Mrs. Tigist Andaargee, outlined ongoing efforts to develop the area’s natural and cultural attractions.

“As a district, we are working to systematically develop our natural and cultural tourism resources and make them a cornerstone of our local economy,” she stated.

Adding to this, the Deputy Governor of the District, Mr. Xilaahun Lammaa, underscored the administration’s dedication to preservation.

Mr. Xilaahun confirmed that the district will prioritize conserving its natural resources and actively promoting the unique cultural traditions of its people.

Wal-argii hanga Nyaachisaatti Jila Gaammee Gurguddaa Ardaa Gaayootti

Finfinnee, Hagayya 20, 2017 (FMC) – Sirna Gadaa Oromoo, bu’uura aadaa, dudhaafi bulchiinsa uummata Oromoo keessatti ilmi Oromoo kamuu sadarkaalee guddinaa keessa darbu qaba.

Gadaan adeemsaa dheeraa keessa dhaloota horataa, guddisaa, gurmeessee, ijaaree gahoomsa.

Akkaataa sirna Gadaatti, keessumaa Gadaa Booranaa keessatti namni fuulduraaf Abbaa Gadaa ta’ee filatamu kan adda ba’u sadarkaalee guddinaa keessaa tokko kan ta’e sadarkaa Gaammee Gurguddaa irraa gara Kuusaa ce’uu lallabama.

Ijoolleen sadarkaa Gaammee gurguddaa keessa jiran, kan gogeessa tokkoo, utuu gara Kuusaatti hin ce’in bakka jiran hundarraa walitti dhufanii wal argu. Sirni Gaammeewwan gurguddoon kallattii adda addaatti dhufani itti walbaran kun Walargii jedhama.

Biiroo Aadaa fi Tuurizimii Oromiyaatti dursaan garee sona aadaa Bonayaa Diidoo Faanaa Dijiitaalitti akka himanitti, ijoolleen Booranaa umurii kana keessa jiran biyya Keeniyaa irraa utuu hin hafin deggersa abbootii isaaniin bakka Gumii Gaayyootti walitti dhufanii walargu.

Kaayyoon wal argii kanaa ijoolleen gaammee gurguddoo gogeessa tokko ta’an ardaa kanatti dhufanii wal barachuu, wal arguufi wal beekuudha. Kaayyoon biraa seera, aadaa, safuu uummataa kabajuufi tokkummaa gogeessa isaanii cimsuudha

Walargiin waggaa saddeet keessatti yeroo tokko kan raawwatamuu dha.

Sirna guyyoota sadii hanga afuriitti turu kana irratti hirmaachuuf Gaammeewwan yeroo imala eegalan irraa kaasee bakka ga’anitti qubachaa uummannis qalee nyaachisaa, godina Booranaa aanaa Dhaas, bakka ardaa Gaayoo jedhamu hanga ga’anitti akkaataa kanaan imala itti fufu.

Gumii Gaayoottis Abbootiin Gadaa fi Abbootiin Lubaa ijoollee kana goggeessa tokko keessa jiraachuu isaanii adda baasuun walbarsiisu. Wal argiin kun qa’ee abbootii isaanii Abbaa Gadaa duraanii Guyyoo Gobbaatti wal geettee sangaa qalattee eebbifatti.

Sirni walargii kun sagantaa guddaa kan Abbaan Gadaa gara fuula duraa keessatti madaalamu sirna , ”Nyaachisa” jedhamee kan beekamuuf boqonnaa jalqabaati.

Sirni Nyaachisaa walbaruun booda ji’oota gara kudhanii booda kan raawwatamuu dha.

sirna nyaachisaa keessatti gara ji’oota shaniif Gaammeewwan utuu manatti hingalin diida turu, leenjii aadaa, duudhaafi safuu ummataa barataa lenji’aa turu.

Yeroo leenjii kana fooniifi dhiiga horiin alatti waan biraa hin nyaatan, manatti hingalan, qaama hin dhiqatan. Uffata hin dhiqatan, kophee faanaa hin keeyyatan, Qormaatilee jireenyaa shaakalaa turu.

Akkaataa ayyaana kaalandara aadaatiin yeroon nyaachisaa yemmuu ga’u, Gaammeewwan walbaranii turan sirna Guddaa kana irratti, Abbootii Gadaa, Luboota fi jaarrolee waliin deebi’anii walga’u.

Qalanii nyaatu, ni eebbifamu. Sirnicha Guddaa kan jechisiisu garuu nyaachuu fi dhuguun alatti qormaataafi leenjiin guddaan bakka itti kennamu ta’uu isaa ti.

Gaammeewwan leenjii fudhataa turan waldorgomu, ni madaalamu, ciminni qaamaa fi hubannaan bulchiinsa Gadaaf qaban ni qorama, dandeettii dubbii isaaniis ni ilaalama.

Gaammeewwan achitti walga’an keessaa kan qormaatilee kanaan hunda caalaa milkaa’etu gama gogeessaafi uummata bal’aatiin Hayyoota Adulaa fuula duraaf filamee, eebbifamee gosa biratti beekama. Gaafa umuriin isaa guutus Gadaa ta’ee baallii fudhatu.

Tibbanas Godina Booranaa Bahaa Aanaa Dhaasitti Gammeewwan guguddaan Booranaa Gaayootti walagii irra jiru.

Adoolessa 2018 keessa ammoo sirna Nyaachisaatu geggeeffama.

Kuluulaa Garbichaa fi Yoonaataan Birhaanuun.

On November 9, 2005, the Oromo Liberation Front (OLF) called upon the Oromo people to embark on a historic, peaceful struggle—the FDG Revolution. This call was answered with immense courage and profound organization by the Oromo youth, students, and farmers, who rose in unified resistance.

In this struggle, our Oromo heroes made the ultimate sacrifice, giving their irreplaceable lives for their nation. Their valor served to strengthen the foundation of the OLF-led liberation movement within the country and ensure its enduring presence among the people.

The enduring legacy of the FDG is its dual mission: to dismantle the forces of dictatorship and to lay the foundation for an Oromo people standing at the threshold of freedom. As we mark this 20th anniversary, we honor their sacrifice and reaffirm our commitment to the cause for which they so bravely fought.

Dhimmi:
Miseensonni Gadaa Galma Giddugala Aadaa Oromoo (Jahaan Noonnoo, Ardaa Jilaa) guyyaa sadaffaaf wal harkaa fuudhinsa Baallii Michillee irraa gara Birmajiitti darbuu itti fufuun, sirna Gadaa fi seera Oromoo akka jijjiiramaa fi kabajamaa jiru agarsiisa. Kun ummati Oromoo sirna isaa eeguu, seera isaa kabajuufi waliin jiraachuuf murteessaa ta’uu isaa mirkaneessa.

1. Maaliif Wal Harkaa Fuudhinsa Kun Barbaachisaa?

✔ Seera Gadaa Eeguu:

• Gadaan siyaasa, hawaasa, fi qabeenya ummata Oromoo murteessuuf karaa sirrii ta’uu isaa mirkaneessuu.
• Korma dagaagaa qaluun seerota raawwachiisuun, safuu fi heera kabajuu.

✔ Tokkummaa Oromoo Cimsuu:

• Wal harkaa fuudhinsa kana keessatti miseensonni Gadaa mirga fi dirqama ummata Oromoo irratti walii galu.
• Birmajiin (Birma-jii) akka bakka mijaawaa ta’uun, garee lammiiwwan Oromoo walitti fiduu.

✔ Dhaabbannaa Barruulee Aadaa:

• Baalli Michillee (sacred covenant) fi Birmajiin (traditional assembly) keessatti seerota fi heerummaa Oromoo dhaabbachuu.

2. Sagantaawwan Gadaa Raawwachiifamaa Jiran

✔ Korma Dagaagaa Qaluu:

• Miseensonni Gadaa seera fi heera Oromoo irratti marii gaggeessu.
• Murteewwan hawaasaa, siyaasaa fi qabeenyaa murteessu.

✔ Aadaa fi Safuu Eeguu:

• Ayyaana, qooqa, fi seera Oromoo akka hin jijjiiramne eeguu.

✔ Waliin Jiraachuu Cimsuu:

• Garee lammiiwwan Oromoo (e.g., Noonnoo, Ardaa Jilaa) waliin tumsa fi heerummaa uumu.

3. Dandeettii fi Dhiibbaa

✔ Dandeettii:

• Gadaan akka sirna demokiraatawaa uummamaa ta’uun, ummata Oromoo mirga isaa kabajuu danda’a.
• Wal harkaa fuudhinsa kana keessatti haasawa waliifaa gaggeessuun, jijjiirama siyaasaa gaggeessuu danda’a.

✔ Dhiibbaa:

• Mootummaan Itoophiyaa Gadaa dhiisuuf yaaluu danda’a.
• Seera Gadaa fi heerummaa Oromoo akka hin jijjiiramne eeguu qaba.

4. Gorsa Ummata Oromoof

✔ Gadaa fi Seera Kabajaa:

• Ummati Oromoo sirna Gadaa isaa eeguu, kabajuu fi ittiin buluu qaba.
  ✔ Waliin Jiraachuu:
• Wal harkaa fuudhinsa kana keessatti hirmaachuun, tokkummaa Oromoo cimsuu.
  ✔ Aadaa fi Afaan Oromoo Eeguu:
• Seenaa fi aadaa Oromoo barachuun, durbee isaa eeguu.

5. Xumura

“Gadaan safuu, Gadaan nagaa, Gadaan ummata Oromoo buluu dha!”
Wal harkaa fuudhinsa kana keessatti mirga ummata Oromoo kabajuu, seera isaa eeguu, fi tokkummaa cimsuu gochuu qaba.

#Gadaa #Oromoo #WalHarkaaFuudhinsa #Birmajiin

Jilli Godaansa Gadaa Oromoo Tuulamaa Odaa Nabeetti Faajjiifi Birbirsa dhaabuun sirna araaraa gaggeesse.

Jilli kun ilmaan Oromoo Tuulama sadeenii Daaccii, Bachoofi Jiille warreen miseensa Gadaa Muudanaatiin kan taasifamu yoota’u, guyyootaaf deemsa gara Odaa Nabeetti taasisan raawwachuun guyyaa har’aa Faajjiifi Birbirsa dhaabuun sirna araaraa erga raawwatanii booda korma qalanii bilachuun qophii godaansa gara Caffee Tumaa taasisan.

Sirna araaraa kanaan waldhabdee gosoota gidduu turan ilaaluun araara gaggeessan. Araara kanaan sirna gumaa kennuufi fudhachuu gosoota gidduu hiikanii, furmaata waaraa dhibdeewwanii turaniif kennameera.

Godaansi kun itti fufuun, Caffee Tumaatti wixinee seeraa baasu. Seerri kun kan Muudanni ittiin waggoota saddeettan dhufaniif bulchudha. Bu’uuruma kanaan seera haaraa baasuufi kan ture fooyyessuun, miseensonni Muudanaa seera bahe fudhatanii gara qe’eefi gosa isaanitti deebi’uun, Bultoo Bulanii miseensota gadaa hafaniifi ummata bal’aaf seera bahe dhaqqabsiisu.

Ummannis seera bahe gabbisuun, waan dabalamu qabuufi waan hir’achuu qabu erga dhiyeessaniin booda, waggaa tokko booda muudanni gara Caffee Tumaa deemuun seera raggaasisa. Seera raggaasifame kanaan, miseensi Gadaa Muudanaa yemmuu Baallii fudhatu, waggoottan saddeet dhufaniif ittiin kan bulchuudha.

Mootummaan gama aadaa, duudhaa, beekumsaa Oromoo dagaagsuu ilaalchisee tarkaanfii addaa addaa fudhateera. Hojiilee dursee raawwate keessaa tokko galmoota gulantaa qabsoo ummata Oromoo madaalan bocuu ture. Galmoonni sabboonummaa gochaatin ibsaman keessaa tokko “sirna cimaa ijaaruu”dha.

Galmi kun gama tokkoon aadaa (seenaa, duudhaa, safuufi eenyummaa) ummata Oromoo bu’uura kan taasisuu yoota’u, sagantaaleen kamuu yaadamuma kana hordofanii kan bocamanidha. Jalqabbii tureen yaadamoonni aadaa ummata keenyaa irraa sirnoome milkaa’inoota qabatamaa hedduuf ka’umsa ta’aniiru. Fuldurattis Mootummaa dhimma eenyummaa, aadaafi qaroomina ummata eeguufi dhaloota dhufutti ceesisuu ilaalchisee deeggarsafi ittigaafatamummaa kamuu kan bahatuudha.

Gogeessi Muudanaa quufafi eebbaa!

Gadaafi sirni isaa guutuudha!

Kun guyyaa Shanan Bontu Shuggee Galaasaa ti. Boontuun Oromiyaa keessatti hidhaa addaddaan dararamaa turte. Booda dararaan itti hammaannaan gara biyya ollaa Keenyaatti godaante. Baqattummaa waggaa dheeraa booda qubannaan gara biyya Kanaadaa nagaan imalte.

Dhiheenya kana mucaa dhiiraa nagaan godhatte. Shanan kana irrattis akka aadaa Oromootti miidhagdee hiriyyoota ishii waliin kabajatte. Kaayyoon Shanan deessuu inni guddaan dubartiin deesse gaafa guyyaa shanaffaa akka jajjabattuu fi eebbisuu dha. Akkasumas ayyaanni haadhaa ykn ateetee fi Waaqa nagaan akka deessu ishii gargaara galateeffachuu dha. Sirna kana irratti hanga Shananiitti dhaqna hin dhiqattu, uffanni ishii hin miiccamu. Kanaaf guyyaa kana dhaqna dhiqatti; uffannishees ni miiccama.

Shanan deessuu jireenya deessuu keessatti iddoo guddaa kan qabuu fi kan kabajamuudha. Kunis dubartiin tokko ji’a sagal guutuu garaatti baattee nagaan hiikamuun ishee faayidaa maatii sanaati. Akkasumas daa’imni dhalatte dabalata maatii sanaati. Kanaf, faayidaa Shanan deessuu dubartii tokko deesse hanga Ulmaa Baatutti kophaa dhiisanii hin deeman. Sababni isaa boolli afaan banee ishii eega jedhama. Akkasumas yeroo mana fincaanii deemtuus sibiila harkatti qabattee,mutaa mataatti suqqattee, deemti.

Walumaa galattii Shanan erga bahee booda mucaan ni jajjabaata(tti); deessuun sunis ni jajjabaatti; marqaa qophaa’e waliin nyaachuun bira dhaabbannaa fi deeggarsa waloomaa akka argattu godhan.

Deessuun akka eela da’umsaa irraa dandamattu gochuu keessatti sirni kun gahee guddaa qaba. Maatii fi hiriyoonni Shanan kana irratti argamanis akka deessuun bareeddee kabajaa deessummaa argattu ni jajjabeessu. Shanan kana irratti deessuun qaamaan akka jabaattu, hawaasummaan akka bareeddu, ayyaanaan akka damboomtu, ba’aa bara ulfaa fi da’umsaa akka aadeffattu godhan.

Shanan Boontuun kun immoo kanneen akka ishiitti firaa fi aantee irraa fagaatanii jiraniif akka qobummaa fi adda bahummaan itti hin dhagahamne godha. Kunis akka walooma eenyummaa itti uwwisan godha.

The film was selected as the winner at the Charlotte Film Production Festival and was selected as the winner in the Best International Film category.

The film was produced by artist Keeyeron Dereje and premiered in Finfinne a few months ago.

Keeyeron Dereje said the film awards were made possible by the support of the whole Oromo nation.

“To the whole Oromo nation – your unwavering spirit and stories inspire us every day. This award is yours as much as it is ours.”

Thanks be to God for helping me to make this goal a reality, said Keeyeron.

“Above all, I give thanks to Almighty God for guiding us through this journey with grace and purpose.”

Soolane was screened in Oromia and Australia.

The film is currently being shown in various states in Canada and the United States. It is a work of art that is gaining popularity.

This recognition is said to be a testament to the acceptance Oromian films are receiving internationally.